Czy każdy może kupić działkę rolną, czy są w tym zakresie jakieś ograniczenia?

Na podstawie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego obowiązującej od 16 lipca 2003 r. Agencji Nieruchomości Rolnych przysługuje prawo pierwokupu gruntów rolnych. Nie dotyczy to jednak transakcji, w której nabywca posiadający kwalifikacje rolnicze i mający już co najmniej 1 ha ziemi, nabywa nieruchomość na powiększenie gospodarstwa do powierzchni nieprzekraczającej 300 ha, a nabywany grunt położony jest w gminie, w której on mieszka. Prawo pierwokupu nie ma zastosowania również w przypadku nabywania nieruchomości rolnych przez dzierżawcę wykonującego to prawo co najmniej od trzech lat, a także do transakcji dokonywanych między osobami bliskimi. Wszystkie inne transakcje dotyczące nieruchomości rolnych podlegają pierwokupowi ze strony Agencji Nieruchomości Rolnych, ale korzysta ona z tego uprawnienia bardzo rzadko - mniej więcej raz na tysiąc transakcji.

Czy do tego, by wybudować dom mieszkalny na gruntach rolnych, jest potrzebna zmiana planu zagospodarowania przestrzennego?

Grunty klas od I do III o powierzchni do 0,5 ha lub IV klasy do jednego hektara nie wymagają zmiany planu zagospodarowania. Potrzebna jest jednak decyzja wójta o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Wydanie takiej decyzji jest możliwe w przypadku łącznego spełnienia następujących warunków:

•  teren ma dostęp do drogi publicznej,
•  co najmniej jedna działka sąsiednia przyległa do tej samej nieruchomości jest zabudowana i można do niej nawiązać sposób zabudowy,
•  istniejące lub projektowane uzbrojenie terenu jest wystarczające dla zamierzenia budowlanego,
•  teren nie wymaga uzyskania zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne albo teren uzyskał już zgodę do planu, który stracił ważność z dniem 1 stycznia 2004 r.

Czy te wymagania dotyczą również budowy zagrodowej? Jakie kryteria muszą być spełnione by teren mógł być wykorzystany pod budowę siedliska rolniczego?

W przypadku braku planu zagospodarowania przestrzennego grunt musi mieć powierzchnię przekraczającą średnią powierzchnię gospodarstwa rolnego w danej gminie (w każdej gminie ta powierzchnia może być inna). Nabywca gruntu o takiej powierzchni ma prawo do zabudowy zagrodowej - w tym domu mieszkalnego. W tym przypadku zabudowa jest również realizowana na podstawie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, ale nie muszą być spełnione wszystkie warunki wymagane w stosunku do działek nierolnych, np. istnienie zabudowy na działce sąsiedniej, media.

Budowa siedliska rolniczego nie wymaga decyzji starosty zezwalającej na wyłączenie gruntów z produkcji rolnej. Nawet jeżeli grunt stanowi użytek rolny klasy pierwszej, a jego właściciel planuje na razie tylko budowę domu mieszkalnego. Gdyby jednak część siedliska została przeznaczona, np. na budowę sklepu - to ta część obciążona byłaby opłatami rocznymi z tytułu wyłączenia gruntów z produkcji.

źródło - [Gazeta Prawna nr 93 z dnia 15-05-2007]