Ponad 60 tys. osób czeka na potwierdzenie prawa do rekompensaty. Wszystko komplikują zmieniające się przepisy i niechęć urzędników. Wyrok w sprawie Branickich może ułatwić dochodzenie roszczeń

– Nie ma prawnych podstaw do unieważniania uprawnień, nabytych na mocy poprzednich przepisów o rekompensatach za mienie zabużańskie, które nie przewidywały obowiązku ustalania miejsca zamieszkania 1 września 1939 r. na byłym terytorium RP – stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygnatura akt: I SA/Wa 2392/11), uchylając decyzje wojewody mazowieckiego i ministra Skarbu Państwa. Taki warunek wprowadzono dopiero w ustawie z 2005 r.

Decyzje z 2011 r. stwierdzały nieważność zaświadczenia starosty pruszkowskiego z 2001 r. Oparte na wyroku z 1996 r. Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy, mówiło ono, że w związku z wojną 1939 r. Adam Branicki pozostawił poza obecnymi granicami RP majątek Roś wartości 156 mln zł.

– W decyzjach przyjęto m.in., że obowiązkiem starosty było zbadanie, czy Adam Branicki, mieszkał 1 września 1939 r. w swoim majątku na Białorusi. Tymczasem w 2001 r. nie było żadnej takiej dodatkowej przesłanki, a spadkobiercy przedstawili wszystkie wymagane wtedy dokumenty – mówi adwokat Józef Forystek, ich pełnomocnik. – Zaświadczenie zostało więc wydane zgodnie z obowiązującym wtedy prawem. A restrykcyjny przepis w ustawie z 2005 r., zaskarżony zresztą ostatnio do Trybunału Konstytucyjnego, powinien z niej zniknąć – wskazuje.

– To są prawa nabyte i jeśli ówczesna ustawa nie przewidywała takiego warunku, nie powinno się ich kwestionować – uważa adwokat Piotr Boroń. – Szkopuł w tym, że zgodnie z poprzednimi przepisami, uprawnienia do zaliczania wartości pozostawionych nieruchomości potwierdzano na ogół zaświadczeniami. Te zaś nie mają takiej trwałości jak decyzje administracyjne i łatwiej je podważać.

Andrzej Korzeniowski, prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kresowian Wierzycieli Skarbu Państwa, uważa, że wyrok powinien wpłynąć na dotychczasową praktykę wojewodów, którzy potwierdzają prawo do rekompensaty.

– Doceniam, że na wypłaty poszło dotychczas 2 mld zł, rozumiem ograniczenia budżetu – zapewnia. – Ale skoro po siedmiu latach od wejścia w życie ustawy z 2005 r. w urzędach wojewódzkich czeka na rozpatrzenie 66 tys. wniosków o potwierdzenie prawa do rekompensaty, to kiedy zostaną załatwione ostatnie? Podważane bywają wyroki sądowe, zaświadczenia wydawane na podstawie poprzednich przepisów, operaty szacunkowe. Postępowania są przedłużane i zawieszane, żąda się coraz nowych dokumentów. Za mało jest urzędników załatwiających sprawy Zabużan.

Mimo interwencji rzecznika praw obywatelskich, do wyceny nieruchomości nie przyjęto wskaźnika inflacji, a Trybunał Konstytucyjny uznał w ubiegłym roku, że nie narusza to konstytucji. Nowelizacji wymaga zresztą sama ustawa, w tym m.in. wymóg zamieszkiwania 1 września 1939 r.

Rekompensaty za mienie

• 98 tys. – tyle złożono wniosków o rekompensaty za mienie pozostawione poza obecnymi granicami RP
• 66,9 tys. – tyle nierozpatrzonych wniosków o potwierdzenie prawa do rekompensaty znajdowało się na koniec 2011 r. w urzędach wojewódzkich
• 18,3 tys. na kwotę 1,928 mld zł – tyle decyzji i zaświadczeń, wydanych przez wojewodów, starostów oraz kierowników urzędów rejonowych Ministerstwo Skarbu Państwa przekazało do końca 2011 r. do Banku Gospodarstwa Krajowego celem wypłaty świadczenia pieniężnego
• 44 063 rekompensaty na przeszło 2 mld zł – tyle wypłacił Bank Gospodarstwa Krajowego od początku prowadzenia wypłat do końca marca 2012 r.
• 220 tys. zł – tyle, według Stowarzyszenia Kresowian, przypadło średnio na jedną osobę uprawnioną do rekompensaty

źródło - [Rzeczpospolita z dnia - 20-04-2012]