Instytucja wywłaszczenia jest najdalej idącym ograniczeniem w prawie własności. Za dokonane wywłaszczenie nieruchomości należy się nam jednak wypłata odszkodowania, co zagwarantowane zostało w przepisach Konstytucji RP oraz ustawy o gospodarce nieruchomościami. Dowiedz się, w jakich sytuacjach możesz zgodnie z prawem zostać pozbawiony swojej własności.

Istota

Konstrukcja prawna instytucji wywłaszczenie opiera się na pozbawieniu albo ograniczeniu prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Polegać będzie ona zatem na ograniczeniu uprawnień właściciela dotyczących posiadania, korzystania oraz rozporządzania rzeczą. Największą ingerencją w naszą własność będzie zatem odebranie nam wyżej wymienionych uprawnień.

Wywłaszczenie oprócz prawa własności obejmować może użytkowanie wieczyste lub ograniczone prawo rzeczowe (np. służebność czy spółdzielcze prawo do lokalu)

Cel publiczny uzasadnia wywłaszczenie

Warunek, który musi zostać spełniony w celu legalnego przeprowadzenia wywłaszczenia nieruchomości, to realizacja celu publicznego. Zastosowanie przepisów o wywłaszczeniu będzie miało zatem odniesienie jedynie do nieruchomości znajdujących się na terenach określonych w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego lub dla których wydano decyzję o ustaleniu lokalizacji celu publicznego.

Katalog celów publicznych zawiera ustawa o gospodarce nieruchomościami. Są to grunty przeznaczone pod:

• drogi publiczne,
• drogi wodne,
• linie kolejowe,
• lotniska,
• budowę i utrzymanie publicznych urządzeń służących do zaopatrzenia ludności w wodę, energię elektryczną czy odprowadzania ścieków,
• opiekę nad zabytkami,
• oudowę i utrzymanie pomieszczeń dla urzędów, sądów i prokuratur, szkół,
• inne cele publiczne wskazane w ustawach odrębnych.

Kto jest uprawniony do przeprowadzenia wywłaszczenia?

Wywłaszczenie przeprowadzane jest w drodze decyzji administracyjnej. Organem właściwym do wydania decyzji jest starosta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. Nieruchomość wywłaszcza się zawsze na rzez Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo).

Odszkodowanie

Podkreślić należy, że wywłaszczenie może być dokonane tylko wtedy, gdy nie jest możliwa realizacja celu publicznego w inny sposób. Podmiot ubiegający się o wywłaszczenie musi zatem starać się o nabycie danej nieruchomości na podstawie umowy cywilno-prawnej. Jeśli to nie przyniesie skutku, uprawniony podmiot ma prawo rozpocząć procedurę wywłaszczeniową, w której określone zostanie, czy niezbędne jest pozbawienie prawa własności nieruchomości, czy też wystarczającym będzie jego ograniczenie.

Wywłaszczenie nie dotyczy tylko kwestii nieruchomości. Może obejmować również patenty, prawa autorskie czy składki ubezpieczeniowe

Wywłaszczenie, jak czytamy w Konstytucji RP (art. 21 ust. 2), jest dopuszczalne, tylko wtedy gdy dokonywane jest na cele publiczne oraz za słusznym odszkodowaniem. Oznacza to, że po przeprowadzonej procedurze wywłaszczeniowej odszkodowanie wypłacane jest na rzecz osoby, do której przypisane zostało prawo własności konkretnej nieruchomości. Zagadnienia dotyczące odszkodowania przy wywłaszczeniu reguluje ustawa o gospodarce nieruchomościami. Zaznaczyć należy, że jest to odszkodowanie za szkodę będącą wynikiem legalnego działania administracji, dlatego nie będą miały tu zastosowania przepisy Kodeksu cywilnego.

Odszkodowanie pokrywa wartość wywłaszczonej nieruchomości bądź prawa. Przy jego obliczaniu nie uwzględnia się utraty dochodów z nieruchomości bądź przyszłych zysków

 

źródło - [Gazeta Prawna z dnia 28-03-2014]