Hipoteka skutecznie zabezpiecza roszczenia wierzyciela. Może stanowić obciążenie własności nieruchomości, udziału we współwłasności wieczystego użytkowania, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Może zostać również ustanowiona na innej wierzytelności zabezpieczonej hipoteką.
Dłużnik może nie zgodzić się na hipotekę, ale wówczas musi liczyć się z tym, że na przykład bank nie udzieli mu kredytu. Hipoteka daje bowiem pewne przywileje wierzycielowi. Przysługuje mu pierwszeństwo przed innymi wierzycielami co do odzyskania pożyczonych pieniędzy z tej nieruchomości, na której została ustanowiona.
Nawet w razie sprzedaży nieruchomości przez dłużnika wierzyciel nie straci swoich uprawnień. Będzie mógł zaspokoić swoje roszczenia z tej nieruchomości przed wierzycielami osobistymi nowego właściciela.
Wierzyciel może ustanowić hipotekę tylko za zgodą dłużnika, ponieważ jest ona ustanawiana umownie. Następnie wpisuje się ją do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, którą obciąża. Brak księgi wieczystej lub brak wpisu hipoteki do niej wyklucza powstanie hipoteki.
W umowie o hipotekę wierzyciel składa oświadczenie o ustanowieniu jej oraz wskazuje przedmiot zabezpieczenia i dokładnie oznacza wierzytelność, czyli podaje jej wysokość, walutę w jakiej została wyrażona, odsetki kapitałowe (kredytowe) oraz ewentualnie przyznane koszty postępowania.
W przypadku, gdy dłużnik zwleka z uiszczeniem należności, wierzyciel może przeprowadzić przy pomocy komornika egzekucję z nieruchomości. Dokonuje się wówczas jej sprzedaży, a uzyskaną sumę komornik przekazuje wierzycielowi, który ma pierwszeństwo przed wierzycielami nieposiadającymi zabezpieczenia w postaci hipoteki.
Natomiast po spłaceniu zadłużenia zabezpieczonego hipoteką wygasa wierzytelność oraz hipoteka. Wykreśla się ją wówczas z księgi wieczystej. Gdyby księga wieczysta prowadzona była już w systemie informatycznym, to wówczas wykreślenie uważa się za dokonane dopiero po zapisaniu tego faktu w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych.
źródło - [Gazeta Prawna nr 60 z dnia 26-03-2008]